انحلال شرکت

شرایط انحلال شرکت چیست ؟

راهنمای انحلال شرکت و انحلال موسسه غیر تجاری

شرکت‌ها ممکن است بنا به دلایلی به فعالیت های خود پایان داده و منحل گردند که البته گاهی این دلایل اختیاری است و گاهی اجباری .
معمولا شرکت‌ها به دلایلی از قبیل عدم تمدید مدت در شرکت های با مدت محدود ، ورشکستگی ، انقضای شرکت در شرکت هایی که برای مدت محدود و مشخص تشکیل شده بودند ، به حکم دادگاه ، موافقت تمامی شرکا برای انحلال شرکت و ..... منحل می شوند.
انحلال شرکت نیاز به طی پروسه و مراحلی دارد و برای این امر تفاوتی ندارد که انحلال شرکت اختیاری باشد یا اجباری .

هرگاه بر اثر زیانهای وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود هیئت مدیره مکلف است طبق ماده 141 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع بقاء یا انحلال شرکت مورد شور و رأی واقع شود.

دستورالعمل انحلال شرکت

در صورتیکه هیئت مدیره شرکت بدعوت مجمع عمومی فوق العاده مبادرت ننماید و یا مجمعی که دعوت می شود نتواند مطابق مقررات قانونی منعقد گردد هر ذینفع می تواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحدید درخواست کند. فرقی ندارد که انحلال شرکت با مسئولیت محدود باشد یا انحلال شرکت سهامی خاص یا شرکت دیگری.
در صورتیکه مجمع عمومی فوق العاده شرکت را منحل نماید ضمن تعیین،  مدیر تصفیه و آدرس محل تصفیه صورتجلسه انحلال شرکت را ظرف مدت 5 روز از تاریخ تشکیل مجمع عمومی به اداره ثبت شرکتها ارسال تا پس از ثبت در روزنامه رسمی آگهی شود.

ما به شما پیشنهاد میکنیم کلیه امور مربوط به انحلال شرکت خود را با خیالی آسوده به مشاوران و وکلای خانه ثبت بسپارید تا در کمترین زمان و با پایینترین قیمت، بهترین نتیجه را بگیرید.

انحلال شرکت در موارد زیر صورت میگیرد

* وقتی که شرکت موضوعی را که برای آن تشکیل شده است انجام داده یا انجام آن غیر ممکن شده باشد.
* در صورتی که شرکت برای مدت معین تشکیل گردیده و آن مدت منقضی شده باشد مگر این که مدت قبل از انقضاء تمدید شده باشد.
* در صورت ورشکستگی.
* در هر موقع که مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام به هر علتی رأی به انحلال شرکت بدهد.
* در صورت صدور حکم قطعی دادگاه.

ویژگی های انحلال شرکت

* به محض انحلال شرکت ، شرکت در حال تصفیه محسوب می‌شود و باید در دنبال نام شرکت همه جا عبارت "‌در حال تصفیه" ذکر شود و نام‌مدیر یا مدیران تصفیه در کلیه اوراق و آگهی‌های مربوط به شرکت قید گردد.
* انحلال شرکت مادام که به ثبت نرسیده و اعلان نشده باشد نسبت به اشخاص ثالث بلااثر است.
* صاحبان سهام حق دارند مانند زمان قبل از انحلال شرکت از عملیات و حساب‌ها در مدت تصفیه کسب اطلاع کنند.

اقدامات لازم پس از انحلال شرکت سهامی خاص یا انحلال شرکت با مسئولیت محدود

قبل از اعلام انحلال شرکت و طی نمودن مراحل قانونی و ثبتی شرکت مدیر یا مدیران تصفیه را معرفی می کنند.
اگر به هر علتی شرکت مدیر یا مدیران تصفیه را معرفی ننماید، هر یک از ذینفعان می تواند تعیین مدیر تصفیه را از دادگاه صلاحیت دار درخواست نماید .
پس از انحلال شرکت، شرکت وارد مرحله تصفیه شده است ، پس از انحلال دیگر شرکت مجاز به انجام فعالیت های خود طبق روال گذشته نیست و فقط می تواند آن دسته از فعالیت هایی را انجام دهد که برای عملیات تصفیه لازم وضروری است .
شرکت در مدت تصفیه باید در تمامی سربرگ های خود عنوان در حال تصفیه را قید نماید تا اشخاص ثالث مطلع باشند که شرکت مزبور منحل گشته و در حال تصفیه است.
در مدتی که شرکت در حال تصفیه می باشد باید به تمامی کارهای جاری خود پایان بدهد سپس میزان بدهی ها و مطالبات خود را مشخص نموده و سپس اقدام به تقسیم دارایی هایش کند .
پس از انحلال شرکت مدیران تصفیه باید تمامی دارایی های شرکت را تقویم به پول نمایند .
در ابتدا طلب طلبکاران پرداخت می گردد و سپس مابقی وجوه باقی مانده بین سهام داران به نسبت سهام شان تقسیم می گردد .
مدت ماموریت مدیران تصفیه حداکثر دو سال می باشد ، تمدید مهلت فوق با ذکر دلایل و توجیهات از جانب مدیر یا مدیران تصفیه به مجمع عمومی سهام داران و تصویب آنان بلا مانع است .
مدیران شرکت در حال تصفیه نماینده شرکت محسوب می گردند .
پس از ختم عملیات تصفیه دارایی شرکت میان سهام داران تقسیم می گردد و طلب آن دسته از سهام داران و طلبکارانی که حضور نداشته اند در یکی از شعب بانک های ایرانی به نام آنان سپرده گذاشته خواهد شد و سپس مراتب نیز نشر آگهی می گردد تا طلبکاران مزبور با مراجعه به بانک طلب خود را وصول نمایند .
 

مراحل و چگونگی تصفیه شرکت بعد از انحلال شرکت

انتخاب مدیر تصفیه در انحلال شرکت

چون شرکت از زمان انحلال در حال تصفیه است ، از همان زمان هم وظیفه مدیران شرکت خاتمه پیدا می کند و وظیفه مدیر یا مدیران تصفیه شروع می شود ( ماده 211 لایحه قانونی 1347 ) . در شرکتهای سهامی امر تصفیه با مدیران فعلی شرکت است ، مگر آنکه اساسنامه شرکت یا مجمع عمومی فوق العاده ای که به انحلال شرکت رأی می دهد ترتیب دیگری مقرر کرده باشد ( ماده 204 لایحه قانونی 1347 ) . با توجه به اینکه « انحلال شرکت ، مادام که به ثبت نرسیده و اعلان نشده باشد ، نسبت به اشخاص ثالث بلااثر است » ( ماده 210 لایحه قانونی 1347 ) ، می توان گفت اقدمات مدیر تصفیه نیز ، اگر انحلال شرکت آگهی نشده باشد ، نسبت به اشخاص ثالث بلااثر است .
متأسفانه قانون گذار ما ، آن طور که در مواد 111 و 126 لایحه قانون 1347 در مورد مدیران و مدیر عامل شرکت پیش بینی کرده است ، برای احراز سمت مدیریت تصفیه ، ممنوعیتهای قانونی مقرر نکرده است ؛ به همین دلیل ، هر شخصی را می توان به مدیریت تصفیه انتخاب کرد ؛ نقص عمده ای که قانون گذار ما باید آن را رفع کند .
قانون گذار ایران در مورد تعداد مدیران تصفیه پیش بینی خاصی نکرده است ؛ بنابراین ، برحسب اهمیت شرکت در حال تصفیه می توان یک یا چند نفر را به سمت مدیر تصفیه منصوب کرد . علاوه بر این ، معین نکرده است که در صورت تعدد مدیران اقدمات آنان باید جمعی باشد ، یا به طور انفرادی نیز می توانند عمل کنند . در حقوق فرانسه ، راه حل این است که هر کدام از مدیران تصفیه می توانند به طور جداگانه عمل کنند ( ماده 275 آیین نامه قانون 1966 ) . به نظر ما چنین راه حلی در حقوق ایران قابل قبول است . در واقع ، به موجب ماده 212 لایحه قانونی 1347 ؛ « مدیران تصفیه نماینده شرکت در حال تصفیه بوده و کلیه اختیارات لازم را جهت امر تصفیه دارا می باشند  و محدود کردن اختیارات مدیران تصفیه باطل و کان لم یکن است » . عبارت « کلیه اختیارات » شامل اختیار عمل به تنهایی نیز می شود و این اختیار را نیز نمی توان محدود کرد .

مدت مأموریت مدیر تصفیه پس از انحلال شرکت

قانون گذار به منظور جلوگیری از طولانی شدن مدت تصفیه در ماده 214 لایحه قانونی 1347 مقرر کرده است: « مدت مأموریت مدیر یا مدیران تصفیه نباید از دو سال تجاوز کند . اگر تا پایان مأموریت مدیران تصفیه امر تصفیه خاتمه نیافته باشد ، مدیر یا مدیران تصفیه باید با ذکر علل و جهات خاتمه نیافتن تصفیه امور شرکت مهلت اضافی را که برای خاتمه نیافتن تصفیه امور شرکت مهلت اضافی را که برای خاتمه دادن به امر تصفیه لازم می دانند و تدابیری را که جهت پایان دادن به امر تصفیه در نظر گرفته اند به اطلاع مجمع عمومی صاحبان سهام رسانیده تمدید مدت مأموریت خود را خواستار شوند » . در ماده 215 لایحه مذکور نیز اضافه کرده است : « هرگاه مدیر یا مدیران تصفیه توسط دادگاه تعیین شده باشند تمدید مدت مأموریت آنان ، با رعایت شرایط مندرج در ماده 214 با دادگاه خواهد بود » . در صورتی که مدیر تصفیه در خاتمه دوره تصدی خود ، بدون آنکه تمدید مدت مأموریت خود را تقاضا کند به عملیات تصفیه ادامه دهد ، به مجازات مندرج در ماده 268 لایحه قانونی 1347 محکوم خواهد شد .
همان مرجعی که مدیر تصفیه را انتخاب کرده است ( مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام یا دادگاه ) او را عزل خواهد کرد ( ماده 216 لایحه قانونی 1347 ) .
مدیر تصفیه می تواند از سمت خود استعفا کند ، مشروط بر آنکه با توجه به اوضاع و احوال قضیه ، استعفای او همراه با سوءنیت و بی موقع نباشد ، وگرنه بر اساس قواعد عام ممکن است به پرداخت خسارت ناشی از خطای خود به شرکت محکوم شود و در هر حال رعایت مقررات مندرج در ماده 230 لایحه قانونی برای مدیر تصفیه ضروری است.
در صورتی که حوادثی پیش آید که انجام امر تصفیه برای مدیر تصفیه ممکن نباشد مأموریت او خاتمه یافته تلقی می شود ؛ مانند زمانی که مدیر تصفیه فوت می کند ، محجور یا ورشکسته می شود .
در صورت وقوع حوادث اخیر ، « اگر مدیران تصفیه متعدد باشند و مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته توسط مجمع عمومی شرکت انتخاب شده باشد ، مدیر یا مدیران تصفیه باقیمانده باید مجمع عمومی عادی شرکت را جهت انتخاب جانشین مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته دعوت نمایند و در صورتی که مجمع عمومی عادی مزبور تشکیل نشود یا نتواند جانشین مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته را انتخاب کند ، یا در صورتی که مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته توسط دادگاه تعیین شده باشد ، مدیر یا مدیران تصفیه باقیمانده مکلف اند تعیین جانشین مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته را از دادگاه بخواهند . اگر امر تصفیه منحصراً به عهده یک نفر باشد ، در صورت فوت یا حجر یا ورشکستگی مدیر تصفیه ، در صورتی که مدیر تصفیه توسط مجمع عمومی شرکت انتخاب شده باشد ، هر ذی نفع می تواند از مرجع ثبت شرکتها بخواهد که مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شرکت را جهت تعیین جانشین مدیر تصفیه مذکور دعوت نماید و در صورتی که مجمع عمومی عادی مزبور تشکیل نگردد یا نتواند جانشین مدیر تصفیه را انتخاب نماید ، یا در صورتی که مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته توسط دادگاه تعیین شده باشد ، هر ذی نفع می تواند تعیین جانشین را از دادگاه بخواهد » ( ماده 231 لایحه قانونی 1347 ) .

وظایف مدیر تصفیه در انحلال شرکت

وظایفی که به مدیر تصفیه داده می شود به شرح زیر است :
الف ) به محض شروع وظایفش باید صورتی از دارایی و بدهی شرکت تهیه کند و اقدامات لازم را برای حفظ حقوق شرکت انجام دهد ؛ اقداماتی مانند تمدید اجاره – اگر لازم باشد - ، تمدید قراردادهای بیمه ، و تمدید ضمانت نامه ها ( مستنبط از ماده 208 لایحه قانونی 1347 ) .
ب ) باید تصمیم راجع به انحلال و اسامی مدیر یا مدیران تصفیه و نشانی آنان را ظرف پنج روز به مرجع ثبت شرکتها اعلام کند تا برای اطلاع عممی آگهی شود ( ماده 209 لایحه قانونی 1347 ) . هرگاه مدیر تصفیه ظرف یک ماه پس از انتخاب به این وظیفه خود عمل نکند به کیفر مقرر در ماده 268 لایحه قانونی 1347 محکوم خواهد شد ( بند یک همین ماده ) .
ج ) باید مطالبات شرکت را وصول کند ؛ این مطالبات اعم است از مطالبات شرکت از اشخاص ثالث ، یا – احیاناً- مطالبات شرکت از شرکا ، بابت آورده هایشان که هنوز به شرکت تسلیم نکرده اند ( ماده 208 لایحه قانونی 1347 ) .
د ) باید دارایی شرکت را نقد کند و برای این کار از اختیارات لازم برخوردار است – حتی می تواند طرح دعوی کرده ، دعوی را به داوری ارجاع کند یا سازش نماید . برای طرح دعاوی و دفاع از دعاوی نیز می تواند وکیل تعیین کند . محدود کردن اختیارات مدیر تصفیه باطل و کان لم یکن است ( ماده 212 لایحه قانونی 1347 ) . مع ذلک ، قانون گذار مدیران تصفیه را از انجام دادن بعضی امور منع کرده است ؛ برای مثال ، « انتقال دارایی شرکت در حال تصفیه کلاً یا بعضاً به مدیر یا مدیران تصفیه و یا به اقارب آنها از طبقه اول و دوم تا درجه چهارم » . در ماده 213 لایحه قانونی 1347 ضمن پیش بینی این قاعده مقرر شده است : « هر نقل و انتقالی که برخلاف مفاد این ماده انجام گیرد باطل خواهد بود » . به عکس ، انتقال دارایی به صاحبان سهام مجاز است ، مگر آنکه صاحب سهم خود مدیر تصفیه باشد که در این صورت به نظر ما ، انتقال دارایی به او به این دلیل که صاحب سهم است مجاز نیست . انتقال دارایی شرکت به مدیران سابق ، برخلاف آنچه در حقوق فرانسه پیش بینی شده است ، در حقوق ایران ممنوع نیست .
هـ ) باید تعهدات شرکت را انجام دهد و بدهیهای آن را بپردازد ( مواد 208 و 224 لایحه قانونی 1347 ) . چون مقررات ورشکستگی بر پرداختها حاکم نیست ، مدیر تصفیه می تواند به تدریج بدهیهای شرکت را بپردازد . پرداخت به هر صورتی مجاز است ؛ برای مثال ، می توان طلب یکی از طلبکاران از شرکت را با بدهی او به شرکت تهاتر کرد . طلبکارانی که هنوز موعد طلبشان نرسیده است نمی توانند قبل از موعد طلب خود را مطالبه کنند . با این حال ، مدیر تصفیه می تواند با توافق با این گونه طلبکاران و گرفتن تخفیف طلب آنان را بپردازد . مدیران تصفیه در عمل ، قبل از شروع به پرداخت دیون ، وضع مالی شرکت را بررسی می کنند و اگر معلوم شود که دارایی آن برای پرداخت تمام دیون کافی نیست ، صدور حکم ورشکستگی شرکت را از دادگاه صلاحیت دار تقاضا می کنند . در صوتری که حکم ورشکستگی شرکت در حال تصفیه صادر شود ، پرداخت طلب طلبکاران شرکت بر اساس مقررات ورشکستگی انجام خواهد شد ( ماده 203 لایحه قانونی 1347 ) .
و ) « مادام که امر تصفیه خاتمه نیافته است مدیران تصفیه باید همه ساله مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شرکت را با رعایت شرایط و تشریفاتی که در قانون و اساسنامه پیش بینی شده است دعوت کرده و صورت دارایی منقول و غیرمنقول و ترازنامه و حساب سود و زیان عملیات خود را به ضمیمه گزارشی حاکی از اعمالی که تا آن موقع انجام داده اند به مجمع مذکور تسلیم کنند » ( ماده 217 لایحه قانونی 1347 ) . هرگاه مدیر تصفیه به این وظیفه خود عمل نکند به حبس از دو ماه تا شش ماه یا به جزای نقدی از 20 هزار تا 200 هزار ریال یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد ( بند 3 ماده 268 لایحه قانونی 1347 ) .
ز ) باید تا شش ماه پس از شروع به امر تصفیه مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شرکت را دعوت کند و وضعیت اموال و مطالبات و قروض شرکت و نحوه تصفیه امور آن و مدتی را که برای پایان دادن به امر تصفیه لازم می داند به اطلاع مجمع عمومی برساند ؛ در غیر این صورت ، به مجازات مندرج در ماده 268 لایحه قانونی 1347 محکوم خواهد شد ( بند 2 ماده اخیر ) .
ح ) باید در صورت انقضا آن قسمت از دارایی نقدی شرکت را که در مدت تصفیه مورد احتیاج نیست بین صاحبان سهام به نسبت سهام تقسیم کند ، مشروط بر آنکه حقوق بستانکاران را ملحوظ و معادل دیونی را که هنوز موعد تأدیه آن نرسیده است موضوع کرده باشد ( م اده 223 لایحه قانونی 1347 ) . قانون گذار ایران معین نکرده است که هرگاه مدیر تصفیه به این تکلیف خود عمل نکند چه باید کرد . به نظر می رسد در صورت اخیر ، هر ذی نفعی می تواند از دادگاه صلاحیت دار تقاضا کند مدیر تصفیه را به این امر ملزم کند . علاوه بر این ، قانون گذار مقرر نکرده است که تصمیم به تقسیم قبل از ختم تصفیه باید در روزنامه آگهی شود ؛ در حالی که با این آگهی طلبکاران از این امر آگاه شده ، می توانند به موقع به چنین پرداختی اعتراض کنند . در هر حال ، اگر پرداخت به صاحبان سهام بدون در نظر گرفتن حقوق طلبکاران شرکت انجام شده باشد ، باطل است و کسانی که چنین مبالغی را دریافت کرده اند باید آنها را مسترد کنند.
 

مطالب مرتبط : ثبت شرکت

(( مشاورین و وکلای خانه ثبت آماده پاسخگویی به سئوالات شما هستند تا در کمترین زمان و با کمترین هزینه، بهترین خدمات تخصصی ثبتی را در زمینه انحلال شرکت به شما ارائه دهند ))